Manuscript, published in LACERTA, year 61, number 6, page 203/205
(Nederlandse Vereniging voor Herpetologie en Terrariumkunde)
Nieuwe vindplaats van de Italiaanse muurhagedis (Podarcis sicula sicula)
in Frankrijk (Hyeres, Cóte d'Azur)
JACO BRUEKERS
Langemeijerstraat 2
NL-5473 GS Heeswijk-Dinther
fam.bruekers@wanadoo.nl
Foto's van de auteur.
SUMMARY:
A new locality for the Italian Wall Lizard (Podarcis sicula sicula) in France (Hymnes, Côte d'Azur)
The ltalian wall lizard (Podarcis sicula) originates from Italy and the coastal regions of the Adriatic Sea. In addition, it has known introduced populations in Tunisia, Spain, the USA and two localities in France. The author reports evidence for a third introduction in France, in a plant nursery (`Jardinerie du gros pin') in Hyeres on the Côte d'Azur.
Whilst visiting this plant nursery, the author observed a green-coloured lizard on the trunk of an imported, large olive tree, on display for the purpose of sale. On closer inspection, four additional specimes (all adults, three males and two females in total) were found in the immediate vicinity. Common, brown, wall lizards (P. muralis merremia) were also encountered. The author identified the green specimens as P. sicula sicula and suspects the animals were inadvertently introduced, being stowaways on imported old trees, originating from a.o. southern Italy.
INLEIDING
De Italiaanse muurhagedis of ruïnehagedis (Podarcis sicula) heeft zijn hoofdverspreidingsgebied in Italië, Kroatië en Macedonië aan de zijde van de Adriatische Zee.
Daarnaast heeft deze soort ook andere delen van de wereld bereikt, waar hij zich kan handhaven. Zo zijn er populaties bekend in Tunesië, Spanje en zelfs in de USA (Philadelphia, Long Island in New York). Ook in Frankrijk is de aanwezigheid van Podarcis sicula gedocumenteerd (ENGELMAN ET AL., 1993; CHEYLAN, 1978).
CHEYLAN (1978) meldt dat Podarcis sicula in Frankrijk bekend is van de lokaties "Toulon" en "Chateau-d"If". In dit artikel wordt stilgestaan bij waarnemingen die in juli 2002 zijn gedaan aan de Italiaanse muurhagedis bij een tuincentrum in de stad Hyeres aan de Franse zuidkust. Tevens wordt ingegaan op de wijze waarop de dieren daar vermoedelijk terecht zijn gekomen. Voor zover mijn informatie reikt, vormt Hyeres een nieuwe, nog niet eerder beschreven vindplaats voor deze geïntroduceerde soort.
 |
|
 |
|
Podarcis s. sicula, mannetje nr. 1, op de olijfboom.
|
Podarcis s. sicula, mannetje nr. 2, in de modeltuin bij tuincentrum ‘Du Gros Pin’.
|
JARDINERIE
Als bijkomende hobby houd ik mij bezig met vorstbestendige palmen en andere koude bestendige exotische of mediterrane gewassen. Dit betekent dat ik, zodra ik in het Middellandse Zeegebied ben, ook de vele tuincentra bezoek. Zoekend naar die ene speciale plant.
Zo kwam ik op 18 juli 2002 bij een groot tuincentrum in Hyeres terecht met de naam: Jardinerie du gros pin". Die ochtend was zonnig en zeer warm. Ik parkeerde de auto op de parkeerplaats waar aan de zijkant een groot aantal oude, knoestige olijfbomen in grote bakken stonden opgesteld; duidelijk bestemd voor de verkoop. Bij het uitstappen van de auto trok een kleine groene schim direct mijn aandacht. Hoewel ik meteen herkende wat het was, kon ik het tegelijkertijd niet geloven; een ruïnehagedis; in Frankrijk; in Hyeres?
Het was een volgroeid mannetje dat uit een gat in de stam naar buiten kwam en zich in de zon koesterde. Het relatief schuwe dier vluchtte bij de minste vermeende dreiging direct het gat weer in. Ik heb deze hagedis direct gefotografeerd om zo bewijsmateriaal te verzamelen. Vervolgens hen ik op onderzoek uitgegaan om te kijken of er meer dieren te vinden waren. Dat is uiteindelijk gelukt. Nabij de toegangspoort van het tuincentrum op de muur en in een modeltuintje zag ik namelijk nog vier exemplaren rondlopen. In totaal waren het drie mannetjes en twee vrouwtjes die ik heb waargenomen. Het betrof allemaal volwassen dieren. Juvenielen heb ik niet kunnen ontdekken.
Naast deze ruïnehagedissen stuitte ik ook op de in deze streken veel voorkomende muurhagedissen (Podarcis muralis merremia) voedselzoekend tussen deze vele potplanten.
 |
|
Podarcis s. sicula, mannetje nr. 3, bij de toegangspoort.
|
PODARCIS SICULA SICULA
Navraag bij het tuincentrum leerde dat het bedrijf de oude olijfbomen vanuit Zuid-Italië, Sicilië en Zuid-Spanje importeert (LANGRAS, pers. med.). Dit gegeven gekoppeld aan een nauwe bestudering van de dieren, leidde bij mij tot de conclusie dat het om Podarcis sicula sicula moest gaan en niet om de Podarcis wagleriana die op Sicilië wordt aangetroffen.
Volgens mijn inschatting bieden deze waarnemingen voldoende aanwijzingen om te concluderen dat er sprake is van een introductie van een niet-endemische hagedissoort door middel van het importeren van planten, in dit geval oude olijfbomen. Dergelijke imposante grillige bomen bieden kleine dieren immers allerlei schuilmogelijkheden.
Interessant is om de ontwikkelingen vanuit deze vindplaats te volgen. Het idee is om in de toekomst regelmatig de stand van zaken te peilen. Er zijn geen indicaties dat de introductie van Podarcis sicula sicula opzettelijk is gebeurd.
LITERATUUR
CHEYLAN, M., 1978; IN: CASTANET J. & GUYÉTANT R. (red.), 1978; Atlas préliminaire des Reptiles et Amphihiens de France. Société Herpétologique de France, Paris. 137 p.
ENGELMANN, W. E., J. FRITSCHE, R. GÜNTHER, F.J. OBST, 1993. Lurche und Kriechtiere Europas, Neumann Verlag GmbH, Radebeul.
|
